Po pierwsze nikt nie wylicza w praktyce ścieżki krytycznej ręcznie. Robią to automatycznie programy zarządzania projektami, jak np. MS Project. Po drugie uczą tego na wszystkich kursach zarządzania projektami i ta umiejętność jest wymagana na wszelkich egzaminach certyfikacyjnych. Czemu? Bo warto wiedzieć, skąd się wziął tak odległy termin zakończenia projektu.
Zagraj w naszą grę online, która w czasie rzeczywistym pokazuje jak wpływa ścieżka krytyczna na projekt – kliknij tutaj.
Od strony teoretycznej ścieżka krytyczna to zbiór zadań wyznaczający najkrótszy termin realizacji projektu. Oznacza to, że przesunięcie jakiegokolwiek zadania na ścieżce opóźnia cały projekt. To, czy dane zadanie jest częścią ścieżki krytycznej, czy nie zależy od powiązań między zadaniami. W skrajnej sytuacji wszystkie zadania projektowe mogą znaleźć się na ścieżce krytycznej. Ma to miejsce, gdy każde zadanie jest ze sobą powiązane w łańcuszek. Ale od początku…
Ścieżka krytyczna a zależności między poszczególnymi zadaniami
Między zadaniami mogą występować zależności, najbardziej typowe do tzw. Zakończenie do Rozpoczęcia. Mówi ona, że zadanie poprzedzające musi zakończyć się zanim zacznie się zadanie następne.
Zadania powiązane zależnością ZR mogą następować od razu po sobie albo mieć odstęp w postaci opóźnienia albo przyśpieszenia. Na przykład może istnieć konieczność odczekania, aż beton dojrzeje.
Albo można rozpocząć malowanie, zanim dokończone zostanie kładzenie tynków na ścianach.
W harmonogramie nawet niewielkiego projektu wiele zadań może być między sobą powiązanych. W ten sposób powstaje sieć powiązanych zadań (z angielska nazywany PDM). Przykład takiego diagramu można zobaczyć poniżej:
Na powyższym obrazku mamy listę zadań przykładowego projektu z zaznaczeniem ich czasu trwania i relacji między nimi. W efekcie powstaje nam harmonogram. Widać, że projekt budowy domu miałby potrwać około 8 miesięcy. Ale które zadania decydują, o jego czasie trwania? Na to pytanie odpowie ścieżka krytyczna, którą można zobaczyć na innym rodzaju harmonogramu. Taki harmonogram można zobaczyć właśnie w postaci diagramu sieciowego takiego, jak poniżej:
Diagram ów na czerwono pokazuje zestaw zadań będących na ścieżce krytycznej. To ich ciąg wyznacza koniec projektu. Aby policzyć ją ręcznie należyć wykonać dwa przebiegi po diagramie zadań:
- W przód – przechodzimy od pierwszego zadania do ostatniego po wszystkich możliwych odgałęzieniach, licząc najwcześniejszy czas rozpoczęcia i zakończenia każdego zadania.
- Wstecz – wracamy od ostatniego zadania do pierwszego po wszystkich możliwych odgałęzieniach, licząc najpóźniejszy możliwy czas zakończenia i rozpoczęcia każdego z nich.
Przykładowo zadanie „uzyskanie pozwolenia na budowę” najszybciej może zacząć się 30 dnia ze względu na relację do zadania „uzyskanie warunków zabudowy”, a zakończyć się może 60 dnia ze względu na swój czas trwania tj. 30 dni. W ten sposób, licząc czasy początków i końców zadań, dochodzimy do końca harmonogramu. To są tzw. Najwcześniejsze czasy zadań. Następnie zawracamy i liczymy tzw. najpóźniejsze, czyli od końca projektu odejmujemy czas ostatniego zadania i wychodzi nam czas jego początku. Następnie cofamy się o jedno zadanie i wyliczamy start i koniec i tak dalej.
Dla niektórych zadań czas startu najwcześniejszy i najpóźniejszy będą się pokrywać. Innymi słowy ich różnica będzie wynosić zero. Te zadania znajdują się na ścieżce krytycznej. W innych zaś zadaniach oba czasy startu będą się różnić. Oznacza to, że zadanie w można rozpocząć w pewnym przedziale czasu. Takie zadania nie znajdują się na ścieżce krytycznej, gdyż można je do pewnego stopnia opóźniać, nie opóźniając całego projektu. Różnica między najwcześniejszym i najpóźniejszym czasem startu nazywa się zapasem swobodnym zadania (ang. lag).
Ścieżka krytyczna – praktyczne zastosowanie
Jak stosować ścieżkę krytyczna? Ano po pierwsze warto wiedzieć, których zadań nijak nie możemy opóźnić ze względu na wzajemne powiązania. Po drugie warto wiedzieć, jaki jest najszybszy czas ukończenia projektu (długość ścieżki krytycznej). Po trzecie warto wiedzieć, które zadania mają zapas swobodny niemal równy zero, czyli są blisko ścieżki krytycznej, bowiem niewielkie opóźnienie może spowodować, że te zadania staną się krytycznymi. W końcu warto się zastanowić, czy niektórych zależności nie można pominąć, co może skrócić projekt.
Warto pamiętać o tym, że ścieżka krytyczna ma kilka słabości:
- nie uwzględnia dostępności zasobów i ludzi – ten brak wypełnia koncepcja łańcucha krytycznego (ale to temat na zupełnie inną opowieść),
- zakłada, że wiemy wszystko o czasach trwaniach zadań i zależnościach między nimi – w praktyce czasy się jedynie szacuje, a tylko część zależności jest znana na początku, ponadto wiele zależności jest umownych (miękkich) i można je pod pewnymi warunkami przesuwać lub wręcz znosić (patrz fast tracking),
- nie uwzględnia innych ryzyk poza wydłużeniem czasu trwania zadania – tutaj pomocna bywa generalnie zarządzanie ryzykiem.
Funkcja trackback/Funkcja pingback