Każdy słyszał o burzy mózgów, ale czy każdy słyszał o badaniach, które pokazują jak bardzo nieefektywna jest ta forma twórczego myślenia. Mamy jednak dużo więcej technik, które sprawdzają się w praktyce w różnych typach problemów. Poniżej wymieniono je.
Aby uporządkować rozważania o technikach kreatywnych, ułożono je na osi losowości generowanych przez nie pomysłów. Wspólną cechą tych technik jest mniejsze lub większe zorganizowanie tworzenia nowych idei. Losowa technika oznacza taką, w której grupa zaczyna po prostu przerzucać się rozmaitymi pomysłami na zadany temat, bardzo mocno podkreślając „pamiętajcie, że każdy pomysł jest dobry i nikogo nie krytykujemy”. Na drugim końcu osi mamy techniki, które wymagają wielodniowych szkoleń oraz głębokiej wiedzy merytorycznej, aby w ogóle zacząć generować sensowne pomysły.
Jaka jest definicja techniki kreatywnej? Wikipedia definiuje kreatywność jako proces twórczego myślenia. Zatem technika kreatywna to sposób działania, który zwiększa efektywność twórczego myślenia, często angażując grupę ludzi. Jednak kreatywność charakteryzuje się losowością generowanych pomysłów. Czasem wpadają nam do głowy świetne, a czasem świetne mniej. Toteż zdolność do generowania tych dobrych idei szybciej oznacza mniejszą losowość działań kreatywnych. W idealnym przypadku stworzylibyśmy jeden pomysł i ten pierwszy od razu okazałby się najlepszym.
Wyobraźmy sobie, że potencjalnie istnieje 20 pomysłów o różnej wartości. Ich przykładowe wartości prezentuje poniższy wykres.
Załóżmy też, że potrafimy wygenerować maksymalnie 10 na godzinę i mamy dokładnie godzinę. Przy losowym rozkładzie pomysłów wykres wartości takich godzinnych prac wyglądałby tak, jak poniżej.
W tak uproszczonym modelu szanse, że na 20 pomysłów w założonym czasie wpadniemy na najlepszy są 50%. Jeżeli potrafilibyśmy ograniczyć losowość i od razu wpaść na najbardziej rokujące idee, wówczas nasza sytuacja byłaby dużo korzystniejsza. Taki wykres mógłby wyglądać tak, jak poniżej.
Zatem przy ograniczonej losowości rosną szanse szybkiego odkrycia najlepszych pomysłów, co zwiększa wartość działań kreatywnych. Cechą, która pozwala na ocenę efektywności technik kreatywnych jest stopień losowości generowanych pomysłów. W praktyce można zauważyć, że im bardziej technika kreatywna odwołuje się do merytoryki problemu, np. technologii, tym w mniejszym stopniu jest losowa. Tak samo się dzieje, im technika lepiej doprecyzowuje problem, odrzuca nierokujące idee, zawęża obszar rozważań, wykorzystuje gotowe tricki na odkrycie dobrych rozwiązań. Poniżej prezentuję subiektywne spojrzenie na techniki kreatywne właśnie w kontekście losowości ich efektów. Na osi poziomej znajduje się owa losowość generowanych pomysłów. Skrajnie lewa strona oznacza techniki, w których nie narzuca się ram i schematu postępowania, oraz idei nie poddaje się krytyce, dominuje tu myślenie dywergentne. Skrajnie prawa strona to techniki, w których podchodzi się wyłącznie schematycznie, według ustalonych zasad, tutaj dominuje myślenie konwergentne i wnioskowanie oparte na dedukcji.
Poniżej zaprezentowałem subiektywną ocenę losowości poszczególnych technik kreatywnych stosowanych w biznesie.
Jedne z tych technik są powszechnie znane i stosowane, niezależnie od swojej efektywności. Inne mimo potwierdzenie swojej skuteczności są mało popularne, np. TRIZ. Być może dlatego, że wymagają sporej wiedzy, aby jest wykorzystać. Warto wiedzieć o tych bardziej zaawansowanych, bo czasem, jak pokazują badania burzy mózgów, równie skuteczne może być zlecenie pojedynczemu, kompetentnemu specjaliście przeanalizowania problemu.
Natomiast mam wrażenie, że w miarę rozwoju wiedzy o zarządzaniu uwaga firm będzie przenosiła się od technik losowych, których skuteczność jest dosyć wątpliwa, do technik ustrukturalizowanych wymagających przygotowania od pracowników.
Ps.
Skąd tytuł „7 technik kreatywnych w biznesie”? Był to najlepszy pomysł, jaki przyszedł mi do głowy w wyniku wewnętrznej, pięciominutowej burzy mózgów.
