W 3 krótkich punktach postanowiliśmy spisać podstawowe różnice między pięcioma najpowszechniejszymi certyfikatami na rynku PMP, IPMA-C i PRINCE2 Foundation, Certified Scrum Master, Six Sigma Green Belt oraz stojącymi za nimi standardami zarządzania projektami. Poniżej opisano:
Co oferują 5 standardów
Jakie są rodzaje certyfikacji
Jak zdobyć te certyfikaty
Co oferuje 5 standardów w aspekcie zarządzania projektami?
PMI® (Project Management Institute, www.pmi.org) to amerykańskie stowarzyszenie zajmujące się tworzeniem i promowaniem standardów zarządzania projektami. Udziela ona praw do tworzenia oddziałów na całym świecie, między innymi w Polsce (www.pmi.org.pl).
PMI® jest właścicielem zbioru dobrych praktyk PMBOK® Guide (Project Management Body of Knowledge Guide), aktualna wersja to 5. Ów zbiór dobrych praktyk jest rozwijany od kilkudziesięciu lat przez woluntariuszy z różnych krajów. Według niego wiedza o prowadzeniu projektów dzieli się na ponad 40 procesów zarządzania projektami. Procesy te korzystają z dziesiątków technik i narzędzi. Procesy te zdaniem PMBOK® Guide można, a nawet trzeba, konfigurować w zależności od potrzeb organizacji. Dopiero ich odpowiednie dobranie tworzy tak zwana metodyka prowadzenia projektów. Ponieważ PMBOK® Guide jest adaptowalny do bardzo małych i bardzo dużych projektów i zbiera dobre praktyki z całego świata, to niestety ta książka stała się niezwykle gruba – ok. 600 stron. Standardy zarządzania projektami mają swoją genezę w projektach komercyjnych ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy kierownika projektów.
IPMA (International Project Management Association, www.ipma.org) to zrzeszenie stowarzyszeń zarządzania projektami działających w dziesiątkach krajów, w Polsce działa przez IPMA Polska (www.ipma.org.pl). IPMA jest właścicielem zbioru 46 kompetencji, które powinny cechować kierownika projektów, tzw. NCB (National Competence Baseline). można go za darmo pobrać z witryny IPMA. W przeciwieństwie do poprzedniego standardu NCB nie opisuje procesów ani technik zarządzania projektami. Jedynie wymienia, co kierownik projekt powinien znać. Na przykład, o ile PMBOK® Guide opisze działanie metody wartości wypracowanej oraz powie, że to jest technika należąca do procesu kontroli kosztów, to NCB powie, że kierownik projektu powinien znać metodę wartości wypracowanej nie opisując zasad jej działania. NCB też nie powie, jak zbudować metodykę zarządzania projektami w firmie, bowiem skupia się tylko na wyliczeniu umiejętności kierowników projektów, a nie zasadach współpracy i komunikacji w zespołach projektowych.
OGC (Office for Government Commerce) to agenda rządu brytyjskiego wspierająca proces zakupowy w sektorze publicznym Wielkiej Brytanii. W celu poprawy efektywności zakupów w tym sektorze opracowała szereg standardów, w tym PRINCE2 (Project in Controlled Environment). Zatem PRINCE2 swoją genezę ma w projektach sektora publicznego ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy zamawiającego. Aktualnie standardem PRINCE2, jak i innymi zarządza firma Axelos. PRINCE2 to metodyka prowadzenia projektów składająca się z 7 procesów, kilkudziesięciu dokumentów, technik i ról. Jest to przykład konkretnego scenariusza postępowania w trakcie prowadzenia projektu. Ze wszystkim powyższych standardów zarządzania projektami PRINCE2 zawiera najmniejszy bagaż wiedzy i najprzyjemniej się go czyta. Jest to po prostu podręcznik pokazujący, jak prowadzić projekt zgodnie z PRINCE2. W porównaniu do PMBOK® Guide można by powiedzieć, że PRINCE2 to konkretny schemat prowadzenia projektów, podczas, gdy PMBOK® Guide to zbiór dziesiątków klocków, z których dopiero trzeba zbudować standard, jaki jest potrzebny w firmie.
Scrum oferowany jest przez kilka organizacji, ale najpopularniejsza z nich chyba jest Scrum Alliance, która opublikowała dokument o nazwie Agile Manifesto. Agile Manifesto na raptem kilkudziesięciu stronach zawiera informacje o metodyce Scrum. Znawcy tematyki zwinne powtarzają jak mantrę jednak, że Scruma łatwo jest się nauczyć, a trudno opanować.
Six Sigma została opracowana w kilku amerykańskich firmach, jak Motorola, GE, Honeywell. W skrócie ujmując, składa się z kilku grup metod i technik:
techniki modelowania i analizy procesów oraz definiowania wymagań klienta (SIPOC, CtQ, QFD, mapy procesów, analiza czynności,
metody statystyczne związane przede wszystkim z kontrolą procesów (karty kontrolne, wnioskowanie statystyczne, statystyka opisowe, wskaźniki takie, jak korelacja i regresja),
metodyka zarządzania projektem i programem (role, etapy projektu, dokumenty projektowe, typowe korzyści biznesowe, filozofia zarządzania). Pewne elementy metodyki projektowej są inspirowane PMBOK Guide, jak rola sponsora, kierownika projekty, dokument karta projektu.
Niekiedy do terminy Six Sigma dodaje się słowo Lean, aby podkreślić, że koncepcja czerpie również z podejścia Lean Manufacturing. Wyróżnikiem tego standardu spośród pozostałych jest fakt, że nikt nie jest właścicielem Six Sigma. Każda firma, która uczy tego standardu, może przyznawać własne certyfikaty. Celem Six Sigma jest usprawnianie procesów w firmie przez realizację projektów optymalizacyjnych.
Rodzaje certyfikacji
PMI® oferuje przede wszystkim certyfikat PMP® (Project Management Professional), po polsku to fachowiec w zarządzaniu projektami (niekoniecznie kierownik projektów, bo np. również pracownik biura projektów!). Niższym certyfikatem jest CAPM® (Certified Associate in Project Management), a wyższym PgMP® (Program Management Professional). PMP® jest najbardziej rozpowszechniony (ponad 0,6 mln posiadaczy na świecie), więc tylko o nim tutaj napiszemy. PMP® potwierdza, że posiadacz dogłębnie opanować PMBOK® Guide, rozumie, jak stosować procesy zarządzania projektami, zna metodykę prowadzenia projektów, potrafi adaptować je do konkretnych potrzeb oraz zna kilkadziesiąt technik projektowych. Egzamin na PMP® jest najtrudniejszy w porównaniu do IPMA-C, czy PRINCE2, składa się z 200 pytań, trwa 4 godziny. Natomiast z uwagi na to, że egzamin jest testem elektronicznym, to możliwe jest sprawdzenie głównie wiedzy, ale już nie umiejętności społecznych i doświadczenia kandydata.
IPMA oferuje 4 poziomy certyfikacji A, B, C,D. A to poziom dyrektora projektów, B – kierownika większych projektów, C – kierownika projektów, D – członka zespołu projektowego. Odpowiednikiem PMP jest poziom C i o nim tu napiszemy. Poziom C potwierdza, że posiadacz nie tylko zna kilkadziesiąt technik i standardów zarządzania projektami, przydatnych w prowadzeniu projektów, ale również umie je stosować w praktyce i ma odpowiednie doświadczenie. To jedyny certyfikat, w którym występuje rozmowa bezpośrednia z asesorem. Zatem on najpełniej sprawdza kompetencje kierownika projektu. Natomiast nie sprawdza znajomości metodyki, bowiem IPMA nie posiada metodyki.
W PRINCE2 proces certyfikacji jest nadzorowany przez firmę Axelos. PRINCE2 oferuje trzy poziomy: Foundation, Practitioner i Professional. Z wszystkich wymienionych wyżej PRINCE2 Foundation jest najbardziej popularny i jednocześnie najprostszy. Traktowany bywa jako papier szybki do zdobycia, szczególnie, gdy klient ogłasza przetarg, w którym wymogiem jest posiadanie certyfikowanego kierownika projektu. Jeżeli natomiast organizacja nie stosuje dosłownie metodyki PRINCE2, to jego wartość jest mocno ograniczona.
Scrum Alliance oferuje 6 poziomów certyfikacji, z których najpopularniejszy jest Certified Scrum Master (CSM), kolejnym poziomem jest Certified Scrum Professional (CSP) i w końcu Certified Scrum Trainer albo Coach. Zdawanie certyfikatu jest dosyć proste, bo podchodzi się do egzaminu online, który składa się z 35 pytań testowych, na 24 trzeba dobrze odpowiedzieć.
Jack Welch był fanem sportów walki i wprowadził w GE certyfikaty na poziomie Green Belt i Black Belt. Z czasem niektóre firmy dodały do tego najniższy White Belt i najwyższy Master Black Belt. Jednak najpopularniejszy jest Green Belt. To certyfikat dla ludzi, którzy oprócz pracy bieżącej co jakiś czas zarządzają projektem optymalizacyjnym. Utarło się, że kurs na Green Belt powinien trwać 10 dni, choć niektóre firmy oferują nawet 6-dniowe. Kurs kończy się egzaminem testowym (każda firma układa swój własny). Dodatkowym wymogiem jest często przeprowadzenie dwóch projektów i zademonstrowanie przez konsultantem ich rezultatów. W tym wymogu chodzi o potwierdzenie praktycznych umiejętności, biorąc pod uwagę standardy zarządzania projektami.
Droga dojścia do certyfikatu
Przed przystąpieniem do egzaminu PMP® należy na stronie internetowej PMI® wpisać swoje projekty. Nauka do PMP® zajmuje zwykle 1 do 3 miesięcy intensywnej pracy własnej, często wzmocnionej szkoleniem przygotowującym do certyfikacji. Trudność wynika z tego, że nie tylko trzeba znać techniki projektowe, ale i trzeba umieć zaadaptować ponad 40 procesów projektowych do konkretnych potrzeb organizacji. Sprawdzana jest nie tyle literalna znajomość metodyki PMI, ile umiejętność jej stosowania w różnych przypadkach projektowych. Dodatkową trudnością jest fakt, że test zdaje się po angielsku. Egzamin jest przeprowadzany przez niezależne centrum testowe Prometric. Trwa 4 godziny i składa się z 200 pytań wyboru.
IPMA-C otrzymywane jest po 3-dniowym assessmencie. Najpierw oceniany jest życiorys kandydata oraz projekty, które wykonał, następnie zdawany jest egzamin (3 godziny), kolejny krok to warsztat projektowy, w trakcie którego kandydat jest obserwowany przez asesora, na koniec następuje wywiad z asesorem. Zatem jest to najbardziej wszechstronna i bezpośrednia ocena kandydata. Jednakże obejmuje jego wiedzę i umiejętności zarządcze, a nie dotyczy znajomości procesów projektowych (NCB to nie metodyka tylko spis kompetencji).
W przypadku PRINCE2 Foundation typowa droga to pójście na 3-dniowe szkolenie, następnie czwartego dnia 1-godzinny test pisany przy trenerze. Zdawalność praktycznie 100%. Po zdaniu Foundation można podejść do Practitioner, co oznacza zwykle kolejne 2 dni szkolenia i test.
Przy Scrum Master koniecznością jest odbycie dwudniowego szkolenia realizowanego przez certyfikowanego trenera. Następnie można zaliczyć krótki test przez stronę WWW, który nie powinien praktykom przysporzyć problemów.
Green Belt wymaga ukończenia kursu (zwykle 10 dni), zdania testu w firmie, która prowadziła kurs oraz zwykle obrony 2 zrealizowanych projektów Six Sigma. Generalnie Six Sigma na poziomie Green Belt wymaga poznania podstaw zarządzania projektami oraz całkiem sporo wiedzy statystyczna, która sprawia największy problem kandydatom. Uczestnicy naszych kursów stwierdzali, że po szkoleniu musieli kilka dni uczyć się samemu, aby zapamiętać terminy i metody statystyczne. Metodyka prowadzenia projektów stała się dla nich znacznie prostszym zagadnieniem, a zdobyte kompetencje pozwoliły na samodzielną realizację zawodowych wyzwań.
Podsumowanie
Poniżej zamieszczono porównanie najpopularniejszych certyfikatów oferowanych przez 3 standardy.
3 lata oraz 4500 godzin uczestnictwa w zarządzaniu projektami, 35 godzin szkoleń
brak
3 lata zarządzania projektami
2 dniowy kurs przez certyfikowanego trenera
zależne od firmy szkoleniowej
Koszt
555 USD
Ok. 1000 zł. (cenę ustala firma szkoleniowa)
7380 zł.
25 USD
zależne od firmy szkoleniowej
Typowy czas nauki*
1-3 miesiące
1-4 godzin po kursie 3 dniowym
1-4 tygodnie
1-2 tygodnie
ok. 6 mies**
Forma egzaminu
Test 200 pytań w centrum Prometric
Test 75 pytań w ramach szkolenia
Wielowymiarowy assessment przez 3 dni
Test przez internet 35 pytań
Zwykle test
Zakres wiedzy
PMBOK® Guide (ok. 600 stron), kodeks etyczny, kilkadziesiąt technik projektowych
Podręcznik Managing Successful Projects with PRINCE2 (341 stron)
Kilkadziesiąt technik projektowych z różnych książek i szkoleń
Znajomość Agile Manifesto i terminów Scruma
Zależne od firmy szkoleniowej
Ważność certyfikatu
3 lata, potem trzeba znowu zapłacić
5 lat, potem trzeba znowu zapłacić
2 lata, potem trzeba zapłacić
bez terminu
*Typowy czas nauki dla został podany na podstawie osobistych doświadczeń i rozmów z posiadaczami certyfikatów.
**W przypadku Six Sigma Green Belt szkolenia z reguły są rozciągnięte w czasie na wiele miesięcy. Chodzi o to, aby szkolenie było robione w tym samym tempie, co projekty optymalizacyjne jego uczestników. Dzięki temu ludzie poznają teorię i praktykę zarazem.
Ciekawe jest to, że Axelos próbuje wyciągać rękę po posiadaczy PMP® i oferuje im przejście na poziom PRINCE2 Practitioner bez konieczności zdawania najpierw Foundation. Przekonuje też firmy będące tzw. PMI® Registered Education Provider, że PRINCE2 może stanowić świetne uzupełnienie PMBOK® Guide.
Wcześniej IPMA i APMG uruchomiły projekt wzajemnej nostryfikacji certyfikatów. Nie mam jednak wiedzy, czym on się skończył.
Natomiast PMI®, o ile mi wiadomo, nie interesuje się zawieraniem aliansów, ani z PRINCE2, ani z IPMA.
Jeżeli organizacja zamierza stworzyć a następnie wdrożyć własny standard zarządzania projektami oparty na uznanym wzorcu, to PMP® jest naszym zdaniem najlepszą ścieżką. Posiadacz tego certyfikatu powinien wiedzieć, jakie klocki do dyspozycji ma kierownik projektu i jak z nich budować standard.
Gdy organizacja, chce tylko potwierdzić wiedzę i umiejętności swoich kierowników projektów, a jakiś standard już posiada, to IPMA-C jest najlepszą ścieżką, choć jest ona kosztowna.
Jeżeli zaś, organizacja zamierza stosować metodykę PRINCE2 albo potrzebuje fasadowo pochwalić się certyfikatami, to najlepiej wybrać certyfikację Foundation plus ewentualnie Practitioner ze względu na łatwość zdobycia i cenę.
Jeżeli natomiast organizacja dostarcza projekty nowego oprogramowania w sposób zwinny, to najlepszym wyborem jest Scrum. Badania pokazują, że 50% zwinnych metodyk zagarnął właśnie ten standard.
Ps. Otrzymałem zastrzeżenie od jednego z czytelników, że nie powinienem porównywać PRINCE2 Foundation do PMP®, bo to zupełnie inny poziom. Pragnę wyjaśnić, że to prawda. Natomiast wybrałem najpopularniejsze certyfikaty wiodących organizacji do porównania. CAPM®, który jest niższym poziomem względem PMP® ma i tak wielokrotnie większy zakres wiedzy, niż PRINCE2 Foundation, więc też nie byłby dobry do porównania. Poza tym PMP® posiada ok. 600 000 ludzi, a CAPM® kilkadziesiąt tysięcy.
PMI, PMBOK, PMP, PMI-ACP, PgMP, PfMP are registered mark of the Project Management Institute, Inc.
